Evliya Çelebi, seyahatlerinin başlangıcını bir
rüyaya bağlar: 1630 Ağustos'unun 19 gecesi
rüyasında Hz. Peygamberden "şefâat" dileyecek
yerde "seyahat diler ve zihninde büyüttüğü uzak
ülke hikâyelerinin de etkisiyle yollara düşer. Artık
bizlere anlatamayacağı son ve büyük yolculuğa
çıkana kadar elli dört yıl boyunca önce "piyâdece
serseri" bütün İstanbul'u, daha sonra da "abd-i
hakîr Evliyâ-yi fakîr" (değersiz kul, yoksul Evliya)
olarak Osmanlı ülkesini gezer. Her ne kadar
kendisine "hakîr-i pür-taksîr" (çok kusurlu,
değersiz kişi) dese de bir gezgin, bir seyyah-ı
âlemdi. Büyük bir gözlem gücüne dayanan görgü
tanıklığıyla 17 yüzyıl Osmanlı toplum yaşamının
her alanını; padişahından eşkıyasına toplumun
her kesiminden insan manzaralarını, değme
romancılara taş çıkartacak özyapı betimlemeleri,
güçlü bir mizah anlayışı ve kıvrak bir anlatışla
zamanının konuşma diline sadık kalarak aktarır.
Bu on ciltlik yapıtın ilk altı cildi ilk kez eski yazıyla
II. Abdülhamit döneminde (birçok bölümü
sansürlenerek) çıktı. 7 ve 8 ciltler yine eski
yazıyla 1928'de, 9 ve 10 ciltler ise yeni yazıyla
1938'de basıldı. Eski yazı nedeniyle ulaşılmaz
olan ilk sekiz cilt ise ancak Mustafa Nihat
Özön'ün çabasıyla 1945'ten sonra yeni
okurlarıyla buluşacaktı. Kitabın yeni basımı
Mustafa Nihat Özön' ün oğlu Nijat Özön
tarafından hazırlanmıştır
Ana metin, yaklaşık altı yüz maddelik bir terimler
sözlüğü, haritalar, genişletilmiş bir zaman dizini
ve genel dizinle birlikte sunulmaktadır..