"Ben ve Öteki" arasındaki ilişkiyi anlamak açısından psikiyatri uygulamaları çok iyi bir örnek oluşturmaktadır. Bu nedenle mesleğimden yola çıkarak bu felsefi probleme yaklaşmaya çalışacağım.
İster tanı koyma, ister tedavi etme amacıyla olsun hasta-hekim ilişkisi, "ötekini anlamak" açısından bize çok önemli ipuçları vermektedir.
"Ötekini anlama" çabası, psikiyatride nihai bir amaç değildir. Hemen her zaman "ötekini değiştirme" çabasının ön aşaması olarak görülür.
Psikiyatri pratiğinin altında yatan ve onun "ötekine müdahalelerini meşru kılan" temel varsayım şudur: İnsanın bilgisi üretilebilir. Üstelik bilimsel olarak bu mümkündür. Bu bilgi güvenilir ve diğer bilim dallarında olduğu gibi sınanabilir ve doğrulanabilir. Bu güvenilir bilgilere dayanarak yapılan değerlendirmeler sonucunda, ötekinin anormal tutum ve davranışları değiştirilebilir. En azından hastanın uyumsuz ve sorunlu davranışları, daha uyumlu ve olgun tutum ve anlayışlar yönünde düzeltilebilir.
Eğer bu varsayım doğru değilse, o zaman çok ciddi bir etik sorun ortaya çıkar. Psikiyatrist ne hakla "öteki" üzerinde şu ya da bu girişimlerde bulunabilir?
Cengiz GÜLEÇ