İmam Gazzâlî'nin Kîmyâ-yı Sa'âdet adlı Farsça eserinin kısmi bir tercümesi olan İksîr-i Devlet, İstanbul'da
yazılarak 1041/1632 tarihinde Şeyhülislam Ahizâde Hüseyin Efendi'ye takdim edilmiştir. Kataloglarda ve bazı
nüshalarda İksîr-i Sa'âdet, Terceme-i Kîmyâ-yı Sa'âdet gibi isimlerle de anılan eser, oldukça hacimli olan Kîmyâ-yı
Sa'âdet'in İkinci Rüknü olan Muamelât kısmından dostluk/kardeşlik hak ve hukukunun ele alındığı Beşinci Aslın
tercümesidir. İksîr-i Devlet, kısmi bir tercüme olmasına rağmen Nergisî'nin güçlü ve özgün üslubunun hissedildiği telif
düzeyinde bir eserdir. Kîmyâ-yı Sa'âdet tercümeleri içinde en çok beğenilenin Nergisî'nin bu eseri olduğu kaynaklardan
ve eserin nüshalarının çokluğundan anlaşılmaktadır.
Eserde asıl konu işlenmeden önce mukaddime kısmında sırasıyla Allah'a hamd Peygamber'e salat, Sultan IV.
Murad ve Şeyhülislam'a övgü, telif sebebi, tercümeyle ilgili görüşler dile getirilmiş, daha sonra arkadaşlık/dostluk hak
ve hukukunun ele alındığı bölümün tercümesi verilmiştir. Bu bölümde de sırasıyla Allah için dostluk, Allah için
sevmenin mahiyeti, kardeşlik ve arkadaşlık hakları, İslam kardeşliğinin hakları, komşu hakları, akraba hakları, anne ve
baba hakları, çocuk hakları, hizmetçilerin hakları üzerinde durulmuştur.
Bu çalışmanın ilk bölümünde İksîr-i Devlet'in yapı ve muhteva özellikleri üzerinde durulmuş, ikinci bölümde de
tenkitli metnine yer verilmiştir. Çalışmanın sonuna müellif nüshası eklenmiştir.