Kafkas Masalları, çocukların ve büyüklerin ilgiyle okuyup dersler çıkaracağı masallardır. Kısaca tüm insanlığın masalları diyebiliriz onlara. O denli ortak yön var ki her masalı okuduğunuzda bir yerlerden anımsadığınızı göreceksiniz. Bu kültür kalıtını derleyip sunanlara teşekkür borçlu olduğumuzu belirtmeliyiz. (*) Kafkas Masalları-Adolf Dirr, Almancadan Çeviren: Ülkün Tansel, İmge Kitabevi, 1. Baskı, Nisan 2018, 111 s. (Öykü Şiir, Ankara, Şubat 2020)

Böylece kötülük düşünenin başına kötülüğün geleceği anımsatılır. Bir özgün bitiş tekerlemesiyle yazımızı sonlandıralım: “Ben yüksük içinde darı pişirip iğne ile karıştırıp tırnağımla kaşıklamadıkça bu masalı dinleyenlere başağrısı uğramasın” (s.111)

Toprağın Senden Alacağı Var masalı bize yabancı değildir. Gılgamış Destanını anımsatır. Bir dul kadının oğlunun ölümsüzlüğü ararken neler yaşadığını gözleriz. Üvey Kız masalında üvey kızların üvey anne elinden neler çektiğini görürüz. Üvey kız iyiliğe kavuşurken annenin öz kızı ayıya yem olur.

Ateş Kanatlı At masalında da yaşlı adamın en küçük ve akılsız oğlunun Kralın güzel kızını nasıl aldığı anlatılır. Masalların çoğunda ortak özellik, Kralın güzel kızını sevip onu alma savaşımı veren oğulların varlığıdır. Düşçü’de düşçü oğlan tüm sorunların üstesinden gelerek Kralın güzel kızını almayı başarır ve Kral olur. Domuz masalının sonundaki özgün tekerlemeyi belirtmeden olmaz: “Bize sevinç onlara bun/ Onlara kepek bize un” (s.74). Masaldaki iyi kişiler, iyi şeyleri hak eder böylece.

Her masalda olduğu gibi Kafkas masallarında da olağanüstülükler çoktur. Bukutşişan masalında Değirmenci Bitli Hacı’nın tilkinin desteğiyle nasıl zengin olduğuna tanık oluruz. Balıkçının Oğlu, Gürcü masalıdır. Babası oğlunu da balık tutmaya götürür ve oğlu tuttuğu kırmızı balığın kılçığıyla, kurtardığı geyiğin, turnanın, tilkinin kılıyla tüm zorlukları aşıp kalede yaşayan dünya güzeli kıza sahip olur

Babasından kalan at, zırh ve kılıçla yollara düşer. Devlere meydan okur, Kralın kızını ister, kızı alır. Devler kızı kaçırınca peşlerine düşer. Nogay’daki nişanlısını kurtarır. Yiğit Kız masalı, Kabardey masalıdır ve yiğit bir kızın maceralarını yansıtır. Agide’nin üç kızından en küçüğü yiğit çıkar. Yangından kurtardığı üç yılan yavrusunu analarına götürür. Zor durumda kaldığında, ana yılandan yardım ister ve her zorluğu yener. Sonunda erkeğe dönüşüp Kralın kızıyla evlenir.

Kız Kime Varacak adlı masal Agul masalıdır. Tiflisli tüccar, güzel kızı Mariat’ı hüneri olan birine vermek ister. Erzurumlu, Afganlı, Buharalı üç genç, hünerlerini gösterip kızı ister. Masal onların tartışmalarıyla biter. Yiğit Nezni Çeçen masalıdır. Evden çıkmaya korkan Nezni’nin evden çıkınca başına gelenler anlatılır. Devler savaşını kazanır ve devlerin başına getirilir. Baba Kalıtı masalında Nelbi soyundan olan Çınara’nın başına gelenler anlatılır.

Ülkün Tansel, 1941 İstanbul doğumludur ve 1964’te maden mühendisi olur. Çocuk ve gençlik romanlarıyla, çevirileriyle tanınır. “Kafkas Masalları”nı yazar, Adolf Dirr’in yapıtından, Almanca aslından Türkçeye çevirir. Yapıtta birbirinden güzel on altı masal vardır. Agul, Çeçen, Kabardey, Avar, Gürcü, Ermeni, Lak ve İmer masallarının ilgi çekici olduğu gözlenir. Adolf Dirr, yazdığı önsözde Kafkas masallarının Avrupa halklarının masallarıyla benzerlik taşıdığına değinir.

Ülkün Tansel, 1941 İstanbul doğumludur ve 1964’te maden mühendisi olur. Çocuk ve gençlik romanlarıyla, çevirileriyle tanınır. “Kafkas Masalları”nı yazar, Adolf Dirr’in yapıtından, Almanca aslından Türkçeye çevirir. Yapıtta birbirinden güzel on altı masal vardır. Agul, Çeçen, Kabardey, Avar, Gürcü, Ermeni, Lak ve İmer masallarının ilgi çekici olduğu gözlenir. Adolf Dirr, yazdığı önsözde Kafkas masallarının Avrupa halklarının masallarıyla benzerlik taşıdığına değinir.