Bu kitap için yazacağım son cümleyi en baştan yazayım: Son yıllarda okuduğum en
etkileyici ekonomi kitabı. Ekonomi ve kamu maliyesi tarihiyle ilgili birçok kitap okudum,
aralarında çok etkileyici olanlar vardı ama bu kitap kadar önemine karşın az bilinen konuları
birbirine bağlayan, derli toplu anlatanına çok az rastladım. Yazar, yanlış ya da eksik bilinen
birçok konuyu ele alıp doğrusunu örnekleriyle anlatmış. Olayların tarihçelerini de kutular
içinde sunarak metnin akımını bozmadan ayrıntılı bilgi vermeyi başarmış. Mesela Adam
Smith’in iktisat biliminin kurucusu olmadığını, homo economicus kavramının ilk kim
tarafından ve ne zaman kullanıldığını, Nobel ekonomi ödülünün gerçekte ne olduğunu,
yasalarından bildiğimiz ünlü Babil Kralı Hammurabi’nin tarihin ilk refah programı
uygulayıcısı olduğunu, Çitleme Hareketi’ni ve daha birçok konuyu ele alarak yerli yerine
oturtmuş.
Kitabı okuyanların çoğu, samiriyeli ikilemi, paternalizm gibi ilk kez duydukları bazı
konularla karşılaşacaklar. Aslında bu konular yeni değil hatta bazıları çok eski ama yeterince
ele alınıp işlenmiş konular olmadığı için bilinmiyor. Oysa bugünü anlamak için bunları
bilmek gerekiyor. Mesela dünya tarihinde ilk vergi tarifesi uygulamasının günümüzden 4000
yıl kadar önce Asur kolonileri döneminde Kültepe’de (Kayseri – Türkiye) olduğunu
bilenlerin sayısının fazla olmadığına eminim. Benzer şekilde, günümüzde giderek öne çıkan
ve herkese eşit bir geçinme geliri sağlanmasını esas alan ‘evrensel temel gelir’ yaklaşımının
ilk uygulamasının yaklaşık 200 yıl önce Speemhamland adlı bir İngiliz kasabasında
yapıldığını da çoğumuz bilmiyoruz.
Özetle söylemem gerekirse Dülger’in bu kitabı, ekonomiye ve kamu maliyesine ilgi duyan
herkesin ama en çok da öğrencilerin, pek çok kavramı yerli yerine oturtmasını sağlayacak
eşsiz bir kaynak olarak öne çıkıyor.
Dr. Mahfi Eğilmez