Na xebate de beşê yewinî de heyatê Deniz Gunduzî, edebîyat û eseranê ey ser o ameyo vindertiş. Bi nê beşî ya ma waşt ke hîşê wendoxan de derheqê cu û hunerê edebîyê ey ser o yew fikrê înan bibo. Beşê ke sernuşteyê awanî û temayan a ca genê nê beşan de nasnameyê romanan, hoka ewnîyayîşî û vatoxê ci, mûnitişê hedîseyan, wextê romanan, mekanê dorûverkî û hîsîyan (sensorial), kadroyê karakteran heme hetan ra yenê analîz kerdiş.Gunduz, karakteranê romananê xo hem tarîxê realî ra hem zî dinyaya mûnitî ra weçîneno. Karakterê ke hedîseyanê eseranê ey de ca genê heme hetan ra wendoxan rê pêşkêş benê. Nuştox, cuya yew leşkerî, ê yew dewijî, yew fezayijî, yew çekdarî ûsb bi yew şekilê başî awanîya eseranê xo de goreyê averşîyayîşê hedîseyanê xo rêz keno. Reyna nê eseran de nuştox ciwîyayîş û tecrubeyanê xo ra zaf çî dekeno mîyanê romananê xo. Nê ciwîyayîş û tecrubeyanê xo zî bi qaydeyanê edebîyatî ya eseranê xo de şuxulneno.