Seyahatnâme serisinin belki de en renkli cildi bu olsa gerek. Hem çok yerler gezip görür, hem çok savaşlara katılır, hem de inanılması güç maceralar yaşar.
Evliyâ Çelebi, Seyahatnâmesinin dördüncü cildinde, Osmanlı Devletinin doğu ve güneydoğu bölgelerinde gezip dolaşır, dost meclislerinde bulunur, ziyafetlere konar, savaşlara katılır, tehlikelere atılır, bazen de tatlı canını zor kurtarır. Özellikle gezdiği bölgelerin yerleşik kavimlerini, inançlarını, âdetlerini, yiyecek ve içeceklerini başka bir kaynakta bulamayacağımız kadar ayrıntılı olarak anlatır. İlk uğradığı şehir Malatyadır. Daha sonra Diyarbakıra geçip bu tarihî şehirden uzun uzun bahseder. Bitlise geçen Evliyâ Çelebi, hayran kaldığı Bitlis Hanı Abdâl Hanı zamanının en bilge kişisi olarak bizlere tanıtır, Bitlis Beyliğini, dolayısıyla o tarihlerde yurtluk ve ocaklık olarak hüküm süren doğudaki diğer beylikleri, Bitlis Hanıyla yapılan savaşı ve yeni han seçilmesini anlatır. Seyahatnâme serisinin belki de en renkli cildi bu olsa gerek. Hem çok yerler gezipgörür, hem çok savaşlara katılır, hem de inanılması güç maceralar yaşar.