Kardeş Azerbaycan Cumhuriyetinin yeniden doğuş sürecini, bu süreçte Türkiye-Azerbaycan ilişkilerini, Ankarada, suyun başında, Dışişleri Bakanlığının ilgili Genel Müdürü olarak günü gününe izleyen ve yaşayan Bilâl N. Şimşirden bir kez daha olağanüstü bir çalışma: AZERBAYCAN
Mihail Gorbaçov, 1985 yılında Sovyetler Birliğinin başına geçtikten sonra, açıklık (glastnost) ve yeniden yapılanma (prestroyka) diye bir çeşit reform politikası uygulamaya koyulunca, Sovyet Blokunda bir gevşeme ve çözülme belirtileri başgöstermişti.
Derken... Moskova, gümm diye darbeyi indirdi. Muttalibov Türkiyeden Baküye döner dönmez, Sovyet Prezidyumu, Kızılorduyu hemen Azerbaycan üzerine sürdü. Kızılordu topu tüfeği tankları ile 15 Ocak 1990 günü Azerbaycana girdi. Kızılordu kuvvetleri, tam savaş düzeninde, Bakü önünde mevzilenip birkaç gün bekledikten sonra 19 Ocak 1990 Cuma gece yarısı bütün ağırlığıyla, hem karadan hem denizden şehre girdi. Baküyü kan gölüne çevirdi, masum sivil halkı ezdi geçti, ezdi geçti.
Azerbaycanın işgali, Bakünün kana boğulması, Türkiyeyi birden ayağa kaldırdı. Azerbaycan, Türk medyasında birinci haber oldu, gazetelerin manşetlerine yerleşti.
Bakünün işgali dolayısıyla Türkiye, Misak-ı Milli sınırları dışında da Türkler bulunduğunu hatırlamış oldu.
Türkiye, 1918de Bakünün imdadına koşmuştu; şimdi ise şartlar çok farklıydı; silahı kapıp Azerbaycana fiilen yardım edemiyordu ama Rus işgaline karşı tepkisini göstermekten de geri durmadı.