Gerek belli başlı tabiatçı veya maddeci karakteri taşıyan fizikçiler (physikoi), yani
hemen hemen bütün bir İyonyalılar ve atomcular gerek idealist bir karakter arz eden
matematikçiler (mathematikoi), yani Fisagorascılar hatta Elealılar'la Sofistler arasında
büyük ayrılıkların baş göstermesiyle her şeyin sarsıldığı, bir yandan da duraklı veya
sürekli, daimî veya mutlak bir varlık ve düzene karşı gerçeklin hareket hâlinde, sonsuz
bir akış ve değişiklik içinde kaldığı, bunun neticesi olarak da zihinleri bir göreciliğin,
bir şüpheciliğin, bir inkârcılık ve hiççiliğin sardığı bir zamanda; bilmeyi mümkün
kılan, ilme vücut veren, hakikatin varlığını ve bunun bulunabileceğini, işleyiş ve
mahsullerini tahlil ve tenkit eden bir düşünce ilminin araştırılması gerekiyordu. Burada
aklın ve temayüllerini, rolünü ve haklarını tanımak zarureti kendini hissettiriyordu.
İşte Aristo'nun böyle bir çevrede, bu türlü şartlar ortasında ve altında görüşlerini ortaya
koymayı, düşüncelerini geliştirip bir sistem içinde bunları yerleştirmeyi üzerine
aldığını görüyoruz.
Hamdi Ragıp Atademir